της Μαρία Μαλιδάκη, με τη συμμετοχή του Γαβριήλ Φρανσουά,
φοιτητές της Κτηνιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ.
Σημείωση: με τον όρο “υιοθεσία” στο κείμενο εννοείται τόσο η αγορά ενός ζώου ως κατοικίδιο (δηλαδή όχι ως ζώο εργασίας, π.χ. εκπαιδευμένος φύλακας, κυνηγός κοκ), όσο και η υιοθεσία αδέσποτου ζώου ως κατοικίδιο, καθώς και στις δύο περιπτώσεις το ζώο δεν μεγαλώνει με την φυσική του “οικογένεια”, αλλά υιοθετείται και φροντίζεται από κάποιον άλλον.
Δεν είναι λίγες οι φορές που ένας άνθρωπος λαμβάνει βεβιασμένα την απόφαση να υιοθετήσει ένα ζώο, συνήθως από επιφανειακό ενθουσιασμό και άγνοια σχετικά με το τι συμπεριλαμβάνει η υιοθεσία αυτή. Το ζώο είναι χαριτωμένο και όμορφο, υπάρχει κάποιο αίσθημα φιλοζωίας, αν πρόκειται για σκύλο συχνά η σκέψη υιοθεσίας συνδυάζεται με τη δυνατότητα φύλαξης του σπιτιού, ενώ τα παιδιά μιας οικογένειας μπορεί να ζητήσουν ενθουσιωδώς και ίσως πιεστικά ένα ζωάκι για συντροφιά γιατί το είδαν πχ σε κάποια κινηματογραφική ταινία.
φοιτητές της Κτηνιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ.
Σημείωση: με τον όρο “υιοθεσία” στο κείμενο εννοείται τόσο η αγορά ενός ζώου ως κατοικίδιο (δηλαδή όχι ως ζώο εργασίας, π.χ. εκπαιδευμένος φύλακας, κυνηγός κοκ), όσο και η υιοθεσία αδέσποτου ζώου ως κατοικίδιο, καθώς και στις δύο περιπτώσεις το ζώο δεν μεγαλώνει με την φυσική του “οικογένεια”, αλλά υιοθετείται και φροντίζεται από κάποιον άλλον.
Δεν είναι λίγες οι φορές που ένας άνθρωπος λαμβάνει βεβιασμένα την απόφαση να υιοθετήσει ένα ζώο, συνήθως από επιφανειακό ενθουσιασμό και άγνοια σχετικά με το τι συμπεριλαμβάνει η υιοθεσία αυτή. Το ζώο είναι χαριτωμένο και όμορφο, υπάρχει κάποιο αίσθημα φιλοζωίας, αν πρόκειται για σκύλο συχνά η σκέψη υιοθεσίας συνδυάζεται με τη δυνατότητα φύλαξης του σπιτιού, ενώ τα παιδιά μιας οικογένειας μπορεί να ζητήσουν ενθουσιωδώς και ίσως πιεστικά ένα ζωάκι για συντροφιά γιατί το είδαν πχ σε κάποια κινηματογραφική ταινία.
Το υποψήφιο ζώο είτε υιοθετείται από τα αδέσποτα “της γειτονιάς”, είτε από κάποιο σωματείο αδέσποτων ζώων, είτε αγοράζεται. Αρχικά υπάρχει μια περίοδος “μέλιτος”, όπου το ζώο είναι υγιές, ζωηρό και αποτελεί καινούρια εμπειρία για τον ιδιοκτήτη. Στη φάση αυτή τα προβλήματα και οι ευθύνες συχνά παραβλέπονται ή δεν διακρίνονται.
Πολύ σύντομα όμως αυτά αναδύονται δριμύτερα και καταλήγουν σε μια αρκετά συνηθισμένη εικόνα για την ελληνική πραγματικότητα: το ζώο αφήνεται αδέσποτο στο δρόμο, σε κάποια απομακρυσμένη γειτονιά ή μπροστά από την κλινική μας ή το ιατρείο μας. Σε άλλη περίπτωση, το ζώο παραμένει ιδιόκτητο και παραμελείται σε τέτοιο βαθμό που φτάνει στο ιατρείο σε προχωρημένες και όχι ελπιδοφόρες καταστάσεις για την υγεία και τη ζωή του.
Μία σημαντική ευθύνη του κτηνίατρου είναι να αποδίδει στο κοινωνικό σύνολο την πραγματικότητα της υιοθεσίας ενός ζώου, προκειμένου και ο ιδιοκτήτης να είναι κατάλληλα προετοιμασμένος, και το ζώο να έχει τις καλύτερες δυνατές συνθήκες διαβίωσης. Η συναισθηματική προσέγγιση ενός ζώου είναι ο βασικότερος, αλλά όχι ο μόνος παράγοντας στη διαδικασία υιοθεσίας.
Συνήθως αναφέρουμε μόνο τα θετικά της σχέσης ζώου – ανθρώπου: το ζώο είναι ένας υπέροχος σύντροφος που προσφέρει με τον τρόπο του αγάπη ζητώντας ελάχιστα ως επιστροφή, είναι αποδεδειγμένα ουσιαστικός φίλος και “παιδαγωγός” για τα παιδιά αλλά και μεγάλη συντροφιά για τους υπερήλικες.
Ο σκύλος μπορεί να φυλάξει ως ένα βαθμό το σπίτι (ανάλογα την εκπαίδευση και τον χαρακτήρα του). Τα νεαρά ζώα προσφέρουν στιγμές γέλιου και ξεγνοιασιάς με τα παιχνίδια τους και τη χαριτωμένη φύση τους. Όμως μαζί με όλα αυτά τα πλεονεκτήματα, έρχονται και αρκετές ευθύνες που πολύ εύκολα παραβλέπονται και δεν αναφέρονται με σαφήνεια στους μελλοντικούς ιδιοκτήτες.
Είναι, λοιπόν, χρήσιμο να αναφέρουμε τα εξής ζητήματα όσον αφορά την υιοθεσία ενός ζώου, προκειμένου ο υποψήφιος ιδιοκτήτης να είναι συνειδητοποιημένος για τις ευθύνες που πρόκειται να αναλάβει, και τις καταστάσεις που πρόκειται να συναντήσει, μεγαλώνοντας και φροντίζοντας ένα κατοικίδιο:
1) Το ζώο έχει συγκεκριμένες διατροφικές ανάγκες. Εάν πρόκειται να υιοθετήσετε ένα ζώο, πρέπει γνωρίζετε ότι δε μπορεί να τρέφεται με αποφάγια ή μη μαγειρεμένα κρέατα (λόγω κινδύνου μετάδοσης παρασίτων και άλλων λοιμογόνων παραγόντων).
Τα ζώα πρέπει να έχουν μια ισορροπημένη διατροφή και είναι πιθανό να χρειαστούν ειδικές τροφές υπό ορισμένες συνθήκες (πχ αν πάσχουν από μια ασθένεια που απαιτεί ειδικό σιτηρέσιο, ή αν είναι στειρωμένα). Η τροφή καλής ποιότητας, και ιδίως η ειδική διατροφή, βοηθά στη διατήρηση της υγείας του ζώου, αλλά αποτελεί συγκεκριμένο έξοδο.
2) Το ζώο έχει συγκεκριμένες ιατρικές ανάγκες ρουτίνας. Προκειμένου να διασφαλίσετε την άριστη υγεία του ζώου σας, θα πρέπει να φροντίζετε για την αποπαρασίτωση και τον εμβολιασμό του, τον συνήθως ετήσιο ή εξάμηνο ιατρικό του έλεγχο (checkup) και πιθανώς την οδοντιατρική του φροντίδα.
Η εξέταση ρουτίνας δεν είναι δωρεάν παροχή υπηρεσιών, οπότε θα είναι καλό να γνωρίζετε εξ’ αρχής ότι θα πρέπει να διαθέσετε ένα χρηματικό ποσό για τη συντήρηση της υγείας του ζώου σας.
3) Το ζώο ενδέχεται να ασθενήσει και να χρειαστεί ιατρική φροντίδα. Η υιοθεσία ενός ζώου συνεπάγεται και τη φροντίδα/θεραπεία του όταν αυτό αρρωστήσει. Η εργασία του γιατρού μικρών ζώων δε γίνεται δωρεάν. Πολλές φορές οι ιδιοκτήτες επισκέπτονται το ιατρείο μικρών ζώων υπολογίζοντας στα φιλοζωικά αισθήματα του γιατρού τους, και όχι στο πραγματικό κόστος των υπηρεσιών που τους παρέχονται.
Η ιατρική περίθαλψη, όπως και στον άνθρωπο, έτσι και στα ζώα κοστίζει. Ο κτηνίατρος θα σας δώσει τις επιλογές που υπάρχουν για κάθε διάγνωση, προκειμένου να αποφασίσετε πώς μπορείτε να ανταπεξέλθετε.
Ο ιδιοκτήτης πρέπει πάντα να θυμάται και να προνοεί όσο το δυνατό για τυχόν έξοδα που μπορεί να χρειαστεί το ζώο του σε περίπτωση ασθένειας.
4) Το ζώο θα φτάσει κάποια στιγμή στην τρίτη ηλικία. Και όπως σε κάθε οργανισμό, έτσι και το γήρας συχνά φέρνει μαζί κάποια μικρά ή μεγάλα προβλήματα υγείας. Ένα μεγάλο ποσοστό ζώων που αφήνονται αδέσποτα είναι ζώα μεγάλης ηλικίας, που είτε είχαν μια κακή διάγνωση και ασθενούν, είτε εμφανίζουν προβλήματα ηλικίας όπως ακράτεια, απώλεια όρασης ή ακοής, κακοσμία, και γενικότερα προβλήματα που δεν αποτελούν άμεσο κίνδυνο για το ζώο αλλά “ενοχλούν” τον ιδιοκτήτη.
Το ζώο σας, όπως και εσείς, θα φτάσει σε αυτή τη φάση, και θα περιμένει από εσάς να έχετε την καλή θέληση να το γηροκομήσετε και να το φροντίσετε στα τελικά στάδια της ζωής του, παρ’ όλα τα μικροπροβλήματα του και παρ’ όλο το γεγονός ότι πλέον δεν τρέχει, δεν παίζει ή δε φυλάει το σπίτι τόσο καλά όσο στα νιάτα του.
5) Το ζώο έχει ανάγκες φυσιολογικής συμπεριφοράς. Πριν υιοθετήσετε ένα ζώο, ενημερωθείτε για τις ιδιαίτερες συνήθειες και ζητήματα του είδους του. Για μερικά θέματα υπάρχουν λύσεις, ιδιαίτερα αν προσέξετε από την αρχή, ενώ άλλα αφορούν την ίδια τη φύση του ζώου και πρέπει να μάθετε να ζείτε με αυτά. Σε αναφορά των τυπικότερων αντιπροσώπων κατοικίδιων, δηλαδή του σκύλου και της γάτας, πρέπει να γνωρίζετε τα εξής:
- Ο σκύλος γαυγίζει, και η γάτα νιαουρίζει. Είναι η φυσιολογική συμπεριφορά των ζώων και είναι παράλογο να περιμένετε από το ζώο να είναι πάντα σιωπηλό. Υπάρχει δυνατότητα εκπαίδευσης του σκύλου ως ένα βαθμό, αλλά όχι της γάτας.
Επικοινωνώντας με το ζώο σας, μπορείτε να του μάθετε πότε ενοχλεί, αλλά δεν πρέπει να περιμένετε ότι θα είναι πάντα ήσυχο τις ώρες που εσείς θέλετε.
- Όπως αλλάζει το δικό μας τρίχωμα, έτσι αλλάζει και των ζώων, με τη διαφορά ότι στα ζώα γίνεται πιο έντονα και το αποτέλεσμα είναι πιο εμφανές λόγω της συχνότητας και της ποσότητας των τριχών. Πρέπει να είστε προετοιμασμένοι για ανοχή στις τρίχες στο σπίτι και στα ρούχα σας. Συχνή καθαριότητα και ειδικά roll-on κολλητικής ταινίας διευκολύνουν πολύ το ζήτημα.
- Τα ζώα έχουν το δικό τους ωράριο δραστηριοτήτων και ύπνου. Συχνά μαθαίνουν να ακολουθούν το δικό σας, αλλά πρέπει να γνωρίζετε ότι μερικές φορές δεν θα καταφέρνετε την απόλυτη ησυχία όταν την αναζητάτε. Να θυμάστε ότι τα ζώα είναι σαν τα παιδιά: δεν αντιλαμβάνονται τις ανάγκες σας.
- Τα ζώα ενδέχεται να κάνουν κάποιες ζημιές. Οι σκύλοι είναι γενικά ενθουσιώδη ζώα, ενώ οι γάτες από τη φύση τους σκαρφαλώνουν σε δύσβατα σημεία και έχουν την ανάγκη να λιμάρουν τα νύχια τους σε έπιπλα, αν δεν φροντίσετε να τους αγοράσετε ονυχοδρόμιο (“ξύστρα”). Υπενθυμίζεται ξανά ότι τα ζώα είναι σαν τα παιδιά, και από τη φύση τους δεν αναγνωρίζουν ότι έκαναν κάτι “λάθος” ή “κακό”. Θα πρέπει να τους δείξετε εσείς, στο μέτρο που γίνεται και με τα κατάλληλα μέσα εκπαίδευσης.
- Τα ζώα έχουν ανάγκη για ούρηση και αφόδευση. Θα πρέπει να βγάζετε το σκύλο σας βόλτα για τις ανάγκες του, αλλά και για την άσκησή του, συχνά περισσότερο από δύο φορές τη μέρα. Μη στερείτε τη βόλτα στο σκύλο σας – είναι σαν να στερείτε από τον εαυτό σας την ανάγκη για τουαλέτα ολημερίς. Οι γάτες έχουν τη δική τους τουαλέτα σε ειδικό δοχείο άμμου.
Πρέπει να γνωρίζετε ότι η άμμος είναι ένα μικρό κόστος, και πρέπει να είναι καλής ποιότητας και να αλλάζεται συχνά. Οι γάτες που δε βρίσκουν καθαρή την άμμο τους τείνουν να κάνουν την ανάγκη τους σε άλλα σημεία του σπιτιού. Καθαρή είναι η άμμος που καθαρίζεται από κόπρανα τουλάχιστον μια φορά τη μέρα, και από ούρα ανάλογα με την ένδειξη και το είδος της άμμου.
- Μερικά είδη ζώων έχουν ανάγκη από περιποίηση τριχώματος. Ζώα με συγκεκριμένο τρίχωμα (π.χ. μακρύτριχα) που αφήνονται απεριποίητα, τείνουν να εμφανίσουν δερματικά προβλήματα ή δυσκολία στον φυσιολογικό αυτοκαθαρισμό τους, ή κατάποση μεγάλων μαζών τριχών και ανάπτυξη τριχοβεζουαρίων (“τριχόμπαλες” – αποβάλλονται συνήθως με έμετο ή με τα κόπρανα, ή προκαλούν προβλήματα στο πεπτικό σύστημα). Πρέπει να γνωρίζετε ότι το ζώο σας θα έχει ανά περιόδους ανάγκη για περιποίηση είτε από εσάς είτε από εξειδικευμένο άτομο.
6) Το ζώο χρειάζεται συντροφιά. Μην υιοθετήσετε ένα ζώο αν πρόκειται να είναι μόνο του το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα της ημέρας. Το ζώο έχει ανάγκη τη συντροφιά σας, ή τη συντροφιά ενός δεύτερου ζώου (στην περίπτωση αυτή υπάρχει αύξηση του κόστους φροντίδας, αλλά είναι μια πολύ καλή λύση αν θέλετε κατοικίδια αλλά δεν έχετε πολύ διαθέσιμο χρόνο).
Πρέπει να γνωρίζετε ότι όταν επιστρέφετε στο σπίτι μετά από μια δύσκολη μέρα, θα πρέπει να αφιερώνετε λίγο χρόνο στο ζώο σας (στο σκύλο ο χρόνος αυτός δεν αναπληρώνεται απλά με τη βόλτα). Και σε αυτό το σημείο, τα ζώα πάλι μοιάζουν με τα παιδιά.
Πρέπει να σκεφτείτε πώς θα φροντίζονται τα ζώα σας όταν πρόκειται να λείψετε για κάποια περίοδο χωρίς να τα πάρετε μαζί σας. Υπάρχουν πανδοχεία ζώων, αλλά και άτομα που μπορούν να έρχονται στο σπίτι και να ελέγχουν/φροντίζουν τα ζώα σας. Ο παράγοντας εδώ είναι η συχνότητα των περιόδων όπου τα ζώα θα είναι μόνα τους, σε συνδυασμό με το κόστος φροντίδας τους τις περιόδους αυτές.
7) Το ζώο χρειάζεται προστασία από τα φυσικά φαινόμενα. Μην υιοθετήσετε ένα ζώο αν σκοπεύετε να το έχετε δεμένο στην ταράτσα ή στο μπαλκόνι. Τα ζώα χρειάζονται προστασία από τον ήλιο, το κρύο, τη βροχή και τον αέρα, ειδάλλως ενδέχεται να αρρωστήσουν πολύ εύκολα. Το σπιτάκι που παρέχουν πολλοί ιδιοκτήτες στο μπαλκόνι ή την ταράτσα δεν αρκεί για την προστασία του ζώου.
Πέραν αυτού, το ζώο σας χρειάζεται κοινωνική επαφή, όπως αναφέρθηκε πριν. Η διαμονή σε εξωτερικά μέρη του σπιτιού συνεπάγεται απομόνωση και προβλήματα συμπεριφοράς.
8) Το ζώο ενδέχεται να προκαλέσει σε εσάς κάποιο θέμα υγείας (όπως ακριβώς και ο άνθρωπος). Όπως όλα τα είδη - συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου - έτσι και το κατοικίδιο ζώο μπορεί να μεταφέρει ασθένειες αν δε φροντίζετε για την υγεία του και για τη δική σας σωστή υγιεινή.
Επίσης μπορεί να σας τραυματίσει εν ώρα παιχνιδιού ή αν νιώσει φόβο ή ανάγκη για επίθεση. Η αναφορά μας εδώ είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί ένα μεγάλο ποσοστό ζώων που βρίσκεται αδέσποτο έχει ως αίτιο είτε την παράλογη μετάδοση φόβου για ασθένειες, είτε τον τραυματισμό ενός ατόμου.
Πρέπει πάντα να θυμάστε ότι έχετε απέναντί σας ένα ζώο που σκέφτεται με το ένστικτο και όχι έναν άνθρωπο που σκέφτεται με τη λογική. Αν το ζώο σάς επιτέθηκε, βρείτε τους λόγους πίσω από τη διαδικασία. Είναι φυσιολογική συμπεριφορά αν το ζώο είναι τραυματισμένο ή ιδιαίτερα φοβισμένο, ή… κακομαθημένο (και η ευθύνη εδώ είναι δική σας). Αν η αλλαγή συμπεριφοράς είναι ξαφνική, θα πρέπει να επισκεφθείτε τον κτηνίατρο για τυχόν νευρολογικά ή άλλα προβλήματα υγείας του ζώου.
Όσον αφορά τις ασθένειες που μπορεί να μεταδώσει το ζώο σε εσάς, η προσωπική υγιεινή (καθαριότητα του σπιτιού, πλύσιμο χεριών, καθαριότητα τουαλέτας του ζώου) και η υγεία του ζώου διασφαλίζουν και τη δική σας υγεία. Ο κτηνίατρος γνωρίζει τις ασθένειες που μπορεί να μεταδώσει το ζώο σε εσάς, αν νοσεί ή είναι φορέας, και μπορεί να σας ενημερώσει για τη θεραπεία του ζώου και τη δική σας προστασία κατά την περίοδο αυτή.
Μην παραπληροφορείστε από αναγνώσματα, γνώμες γνωστών ή μη ειδικούς επί του θέματος. Όσον αφορά τις ασθένειες των ζώων και τη μετάδοσή τους στον άνθρωπο (ζωοανθρωπονόσοι), ο ειδικός γιατρός είναι ο γιατρός των ζώων.
Κανένα ζώο δεν πρέπει να αφήνεται αδέσποτο ως λύση για μία μεταδοτική ασθένεια. Η λύση υπάρχει στη θεραπεία, την πρόληψη και την εφαρμογή κανόνων υγιεινής. Προφανώς αν κάποιος άνθρωπος που ζει μαζί σας νοσήσει (και εδώ μάλιστα έχετε άμεσο κίνδυνο μετάδοσης), δεν τον πετάτε στο δρόμο, αλλά εφαρμόζετε τα ίδια μέτρα που προτείνονται και για τα ζώα.
9) Η ευθύνη της αναπαραγωγής του ζώου είναι δική σας. Στις μέρες μας οι πόλεις κατακλύζονται από υπερπληθυσμό αδέσποτων ζώων, και τα φιλοζωικά σωματεία είναι γεμάτα με λίστες ζώων που περιμένουν υιοθεσία. Η στείρωση είναι μια μέθοδος ελέγχου της αναπαραγωγής των ζώων συντροφιάς, μιας και ήδη δε ζουν στο φυσικό τους περιβάλλον για να ελέγχονται από τα φυσικά φαινόμενα.
Επίσης, η στείρωση αποτελεί πρόληψη ποικίλων νοσημάτων και ασθενειών των κατοικίδιων ζώων.
Αν παρόλ’ αυτά θέλετε το ζώο σας να μην στειρωθεί, πρέπει να φροντίζετε:
α) για την υιοθεσία των νέων ζώων σε άτομα που είναι αξιόπιστα και υπεύθυνα
β) για την ανοχή της φυσιολογικής συμπεριφορά των ζώων που μπορεί να είναι ενοχλητική για εσάς και τους γύρω σας (πχ έντονες φωνές της θηλυκής γάτας, δύσοσμες εκκρίσεις των αρσενικών ζώων, αλλαγή συμπεριφοράς) και
γ) για το ασφαλές “ζευγάρωμα” των ζώων, προκειμένου να μην τραυματιστούν, να μη μεταδώσουν ή να μην τους μεταδοθεί κάποια ασθένεια, και να μην αυξήσουν περαιτέρω τον πληθυσμό των αδέσποτων. Το τελευταίο αναφέρεται στην κλασική τακτική του ζευγαρώματος ειδικά όσον αφορά αρσενικούς σκύλους, με τυχαία αδέσποτα στην έξοδο για βόλτα.
10) Η ευθύνη σε περίπτωση ανάγκης για υιοθεσία του ζώου είναι δική σας. Αν για κάποιο λόγο πρέπει να δώσετε το ζώο σας για υιοθεσία, επιβάλλεται βάσει νομοθεσίας να βρείτε ιδιοκτήτη που θα το φροντίζει και θα του παρέχει κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης.
11) Η ενημέρωση είναι ευθύνη του κτηνίατρου αλλά και ευθύνη του ιδιοκτήτη. Διαβάστε, ενημερωθείτε από τους γιατρούς μικρών ζώων, αναζητήστε εμπειρίες από ιδιοκτήτες, ρωτήστε για το είδος του ζώου, τις βασικές ανάγκες του, τις συνήθειές του, τις συνθήκες στις οποίες πρέπει να ζει, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει συχνά ο ιδιοκτήτης, πριν λάβετε την απόφαση να υιοθετήσετε ένα ζώο.
Το ζώο σας σάς ανέχεται. Ανέχεται τους ήχους, τις φωνές, τις μυρωδιές, τις ώρες, τις συνήθειες (καλές και κακές), τους εκνευρισμούς, τα προβλήματα, τις ασθένειές σας.
Πριν αποφασίσετε να υιοθετήσετε ένα ζώο, σκεφτείτε αν είστε έτοιμοι να κάνετε κι εσείς κάτι γι’ αυτό και αν μπορείτε να παραχωρήσετε λίγη από την καθημερινή σας άνεση και μέρος των εσόδων σας, για να έχετε την θαυμάσια εμπειρία της συνύπαρξης με ένα άλλο είδος.
Ο κτηνίατρος βρίσκεται στη διάθεση των ενδιαφερόμενων προκειμένου να εξομαλύνει τις διαφορές και να προτείνει λύσεις για την καλύτερη διαβίωση τόσο του ζώου, όσο και του ιδιοκτήτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου